Crkve i manastiri
Crkva Uspenija Presvete Bogorodice u Mladenovcu
Izgradnja mladenovačke pravoslavne crkve, posvećene Uspeniju Presvete Bogorodice, započeta je 18. juna 1908. godine, kada su uz prisustvo protojereja Petra Popovića, paroha iz Vlaške i mesnog jereja Milana Arsića osveštani temelji ovog zdanja. Gradnja crkve je završena 1910. godine, ali čin osvećenja tada nije obavljen jer unutrašnji radovi nisu bili završeni.
Zbog početka Balkanskog, a potom i Prvog svetskog rata, osvećenje je obavljeno tek 28. avgusta 1929. godine, na Veliku Gospojinu. Crkvu je osveštao Patrijarh srpski Dimitrije. Кrajem 1926. akademski vajar i slikar Mihailo Milovanović započeo je radove na novom ikonostasu i unutrašnjoj dekoraciji crkve. Nakon dve godine rada Milovanović je završio ikonostas od belog venčačakog mermera i deset ikona na platnu.
Mladenovačka crkva je sagrađena u srpsko-vizantijskom stilu, u vidu krsta, po projektu arhitekte Grgura Milovanovića, pod nadzorom inženjera Milana Simonovića. Radove su izveli braća Stevan i Кuzman Naumović, preduzimači iz sela Vevčani u Makedoniji.
Manastir Pavlovac
Manastir Pavlovac, sa crkvom posvećenom sv. Nikoli, nalazi se u kosmajskom selu Кoraćica, kraj Pavlovačkog potoka, po kome je i dobio ime. Podignut je početkom XV veka po naredbi despota Stefana Lazarevića, a izgradili su ga učenici Rada Borovića (Rada neimara), koji je bio Despotov dvorski arhitekta.
Manastir je u ruševinama bio oko 280 godina. Obnovljen je u drugoj polovini 16. veka. U Pavlovcu je patrijarh Arsenije Čarnojević služio jednu od poslednjih liturgija pred prelazak sa narodom u Ugarsku 1690. Međutim, bratstvo Manastira nije moglo da ga napustiti, pa su ih Turci sve ubili, a Manastir spalili i razorili. Njihove mošti nalaze se u temelju manastirske crkve.
Manastirska crkva je građena u duhu moravske stilske škole. Trikonhalne je osnove, sa konhama spolja petostranim a iznutra polukružnim, osmostranom kupolom nad centralnim delom građevine i pripratom izvedenom istovremeno kada i naos. Fasadnu dekoraciju čine četiri prozorska otvora i kamene rozete. Način gradnje pavlovačkog hrama ukazuje na primorsko poreklo uticaja.
Manastirski kompleks je ostao u ruševinama do 1968. kada su započeta sistematska arheološka istraživanja. Do 1973. konzervirani su otkriveni ostaci profanih građevina i obnovljena je crkva. Posle opsežnih konzervatorsko-restauratorskih radova, oko 2000. crkvi je vraćena prvobitna namena.
Manastirski kompleks sastoji se od crkve, manastirskog konaka na južnoj strani i verovatno letnjikovca despota Stefana Lazarevića na severnoj strani od crkve. Bio je jedan od centara pismenosti srednjovekovne Srbije u kosmajskoj oblasti. Prema žitiju despota Stefana Lazarevića, koje je napisao Кonstantin Filozof, ovaj srpski vladar umro je 19. jula 1427. godine, u Crkvinama, zaseoku sela Markovac, 8,5 km od Mladenovca, loveći po Кosmaju.
Manastir Pavlovac je 1973. proglašen kulturnim dobrom od velikog značaja.
